24246 sayılı resmi gazete “Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliği” ve Elektrik Mühendisleri Odasının (EMO) yayınladığı “Elektrik Yüksek Gerilim Tesisleri İşletme Sorumluluğu Yönetmeliği” kapsamında elektrik yüksek gerilim sistemlerine sahip, kendine ait trafo merkezi olan işletmelerin can ve mal güvenliğinin sağlanması, ekonomik kayıpların minimize edilmesi için gerekli hizmetlerin yürütülmesini üstlenen ve kontrol edilmesini sağlayan elektrik mühendisinin almış olduğu göreve “Tesis İşletme Sorumluluğu” veya “Trafo İşletme Sorumluluğu” denir.
İşletmeler sistemin kabulünden sonra ve enerji altında olduğu sürece Tesis İşletme Sorumlusu bulundurmak zorundadır.
Tesis İşletme Sorumluluğunu Kimler Yapabilir?
Yüksek gerilim işletme sorumluluğu kapsamında; sözleşme taraflarından birisi olan işletme sahipleri Elektrik Mühendisleri Odası tarafından hazırlanan yönetmeliğe göre bazı sorumlulukları vardır. Yönetmelikle işletmede gerilim tesisleri işletme sorumluluğu yapabilecek kişiler;
- İşletme sorumluluğunu üstlenecek mühendis EMO tarafından verilen “Elektrik Yüksek Gerilim Tesisleri İşletme Sorumlusu” belgesine sahip Elektrik veya Elektrik Elektronik Mühendisi olması gerekmektedir.
- İşletme sorumluluğu, işletmelerdeki tam gün ve tam yıl esasına göre çalışan Tesis İşletme Sorumlusu belgesine sahip mühendis tarafından yaptırılabilir.
- İşletmelerde bu niteliklere sahip bir mühendis yoksa bu hizmet EMO tarafından yıl sonuna kadar geçerli olmak üzere 1kV üstü ve altı tesisler için SMM belgesine sahip ve İşletme Sorumluluğu belgesi olan mühendislerce gerekli işletme hizmetleri yapılabilir.
İşletme Sorumlusunun Yükümlülükleri Nelerdir?
- İşletme sahibine ait olan yüksek gerilim trafo merkezinin işletme sorumluluğunu almış olur. İşletme sorumlusu kanunlar karşısındaki sorumluluklar dışında, işletme sahibi adına enerji sağlayan kuruluşa karşı da sorumlu ve muhataptır.
- Görevin başlamasıyla beraber işletmenin Yüksek gerilim sistemlerini denetler, işletme yönünden eksiklerin ve kusurların bulunup bulunmadığını kontrol eder.
- İşletme senaryosuna göre personelin eğitimini verir ve yanlış manevra yapmanın önüne geçmek için önlemler alır.
- Yüksek gerilim tek hat şemasını hazırlar ve gerekli yerlere aşılamasını sağlar.
- Manevra yönergelerini hazırlar ve imza karşılığı işletme personellerine teslim eder.
- Güvenlik eksikleri ile ilgili malzeme eksiği varsa işletmeyi bilgilendirir ve yerine getirilmesi sağlanır. Mevcutta olan güvenlik malzemelerin kontrol edilmesi ve testlerinin yaptırılması sağlanır.
- İşletmelerde yapılacak olan manevralar işletme sorumlusu tarafından yapılmalıdır. Ancak işletme sorumlusu yönetmelikler çerçevesinde bir kısmını veya tamamını kendi gözetimi altında yetkili bir işletme personeline yaptırabilir.
- İşletme aktif çalışma halindeyken ortaya çıkacak olan arıza açmalarının değerlendirmesini yapmak ve işletme sorumlusunu talimatıyla gerekli manevraları gerçekleştirilmesi sağlar.
- İşletmeyi, enerji sağlayan dağıtım şirket nezdinde temsil etmekle yükümlüdür. Enerji kesintisi talebinde bulunmak, yeniden enerjilendirme talebi, kesinti, arıza ve benzeri konularla ilgili olarak enerji sağlayan kuruluş ile gerekli koordinasyonun sağlanması görevidir.
- İşletme sorumlusu olarak, enerji tedarik eden dağıtım firması ve bakım sorumlusu kurumlarla iletişim halinde olup; bakım kapsamında yapılması gereken işlerin gün ve saatine karar vererek koordinasyonu sağlar.
- Bakım yapacak personellerin yaptıkları bakım dolayısıyla teçhizatların izole gerilimden izole edilmiş ve topraklanmış olarak teslim edilmesi gerekmektedir. Bakım sonrasında ise bakımı yapılan ünitelerin kontrol edilerek teslim alınması ve gerekli manevralar ile işletmenin canlandırılmasını sağlar.
- İşletmelerde çalışan yüksek gerilim ekipmanlarının durumlarını devamlı takip eder ve edilmesini sağlar. Takip ettiği ve elindeki veriler ile yapacağı değerlendirmede müdahaleyi gerektirecek bir durum olması durumunda işletme sahibine gerekli bilgilendirmeyi yapar.
- Sorumluluğu kapsamında tesisin gerekli bakımlarının işletme personeli tarafından yapılmasını sağlar.
- İşletmeye ilişkin topraklama testlerini, çalışma koşullarına ve gerekli mevzuatlara göre düzenli veya ihtiyaç duydukça yaptırılmasını denetler.
- Özel görevler ve sözleşmeler dışında enerji tüketimin takip edilmesi, kompanzasyon sisteminin denetlenmesi YG tesislerinin işletme sorumluluğu kapsamında değildir.
Tesis İşletme Sorumlusu Neden Gerekli?
Tesis işletme sorumluluğun amacı; işletmelerin maddi kayıp yaşamasını engellemek ve çalışan personelin can güvenliğini sağlamak amacıyla işinde uzman mühendisin denetlemesi ve kontrol etmesidir.
İşletmelerin anlaşmış olduğu enerji tedarikçileri tarafından da tesis işletme sorumlusu istenmekte olup; geçici kabulden sonra kendilerine bildirilmesini ve işletme için gerekli enerji talep ve kesintileri için sorumlu ile iletişim geçmeyi istemektedir.
Tesis işletme sorumluluğu ile sistemin devamlı denetlenmesi, sistemin arızaya geçmeden müdahale edilmesi ve ekipman değişiminin zamanında yapılmasıyla önleyici bakım çalışmaları yapılmış olur. Böylece işletmelerin üretimine ara vermeden sürekliliği sağlanmaktadır. Bu konuda mutlaka işin uzmanı kişlerle çalışmanız gerektiğini unutmamanızı tavsiye ederiz.
